Canlıların sınıflandırılması

Canlıların Sınıflandırılması
Yeryüzünde var olan canlıların
sınıflandırılması olgusu çok eski çağlara kadar uzanmaktadır. XV-XVI yy.
Yunan düşünürü Aristoteles'in yaptığı sınıflandırmaya göre canlılar iki
ana gruptan oluşmakta idi:

1. Bitkiler alemi
1. Bitkiler
2.
Algler (su yosunları)
3. Mantarlar
4. Prokaryotlar (çekirdeksiz
hücreliler)
2. Hayvanlar alemi
1. Hayvanlar
2. Protozoalar
(amipler, terliksi hayvanlar vb)

Daha sonra prokaryotlar,
bitkiler aleminden çıkarılarak yeni bir canlı alemi olarak kabul edildi,
böylece üç alemli sistem oluşmuş oldu. Ayrım esas olarak canlıların
hücre yapısına dayanıyordu. Çekirdek öncesi hücreler (prokaryotik) ve
gerçek çekirdekli (eukaryotik) hücreler. Yeni durum şöyle idi:

1.
Bitkiler alemi
1. Bitkiler (Plantae)
2. Algler (Algae)
3.
Mantarlar (Fungi)
2. Hayvanlar alemi
1. Hayvanlar (Animalia)
2.
Protozoa (amipler, terliksi hayvanlar vb.)
3. Prokaryotlar
(çekirdeksiz hücreliler: bakteriler, mavi-yeşil algler)

Yakın
dönemdeki bilimsel gelişmeler ve canlıların hücre temelinde incelenmesi
göstermiştir ki tek hücreli canlılar ne bitki ne de hayvan olarak
düşünülebilir. Esas olarak canlılar arasındaki en temel ayrım "yüksek
düzeyli" bitki ve hayvanlar arasında değil tek hücreli yaratıkların
kendi aralarında olmaktadır. Bunlar arasındaki sınıflandırmaya bu
yönüyle yüksek sınıflandırma da denebilir. Tek hücreliler kendi
aralarında iki ayrı alem oluştururlar. Monera ve Protista.
Diğer
taraftan mantarların bitki olarak ele alınması da sadece onların tek bir
noktada kökleri olmasına dayandırılıyordu. Oysa mantarlar çok farklı
yapıda idiler. Mantarlarda da bitkilerdekine benzeyen bir kanal sistemi
vardır ancak bu kanallarda bitkilerdeki gibi besleyici özsu değil
protoplazmanın kendisi dolaşmaktadır.
Daha da temel farklılık
mantarların fotosentez yapmamalarındadır. Onlar besin kaynaklarına
gömülü olarak yaşarlar. Beslenmeleri de emme yoluyla olur. Dünyamızdaki
görevlerinin de genel anlamıyla ayrıştırıcılık olduğunu biliyoruz.

Bu
yeni yanlarıyla ele alındığında canlılar dünyasını beş alemli ve üç
düzeyli bir sistem olarak görmek gerekmektedir.[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

BEŞ
ALEMLİ (ÜÇ DÜZEYLİ) SİSTEM
DÜZEY è

KOMPLEKS CANLILAR
Ökaryot
çok hücreliler
(gerçek çekirdekli)


PROTISTA
Ökaryot
tek hücreliler
(gerçek çekirdekli)


MONERA
Prokaryot tek
hücreliler
(çekirdek öncesi)
ALEM è Bitkiler
Alemi Mantarlar
Alemi
Hayvanlar
Alemi Protoktista Prokaryota
Beslenme Biçimi è
Fotosentez Bitkiler Algler
Emme Mantarlar Prokaryotlar
Sindirim
Hayvanlar Protozoalar

Bu yeni sistemde çok hücreli yaşamın üç
aleme ayrılması bir başka açıdan, ekolojik açıdan sınıflandırmayı da
içermektedir. Şöyle ki dünyamızda üç temel yaşama biçimi bulunmaktadır:

1.
Üretim (bitkiler)
2. İndirgeme -ayrıştırma- (mantarlar, bakteriler)
3.
Tüketim (hayvanlar)

Yaşamın esasının üretim ve indirgeme olduğu
düşünüldüğunde tüketimi temsil eden ve bizim de içinde bulunduğumuz
grubun canlılıkta pek temel bir işlevi olmadığı görülüyor. Yani biz
tüketiciler olmadan da dünyamizdaki canlılık pek ala devam edebilecekti.
Bilimin bu son gelişme noktasında, "insan merkezci" düşüncenin iflası
daha da belirginleşmektedir.
Bu sınıflandırmada çok önemli bir diger
nokta da şudur ki bir alemi oluşturan canlılar ortak bir atayla değil
ortak bir yapıyla birleşirler.

Mantarların Sınıflandırılması:
Son zamanlarda mantarlar alemini doğal
bir sisteme oturtabilmek amacıyla çeşitli öneriler yapılmıştır.
Önerilen sistemler büyük ölçüde benzerlikler taşımakla birlikte, oldukça
belirgin farklılıklar da bulunmaktadır.
Bu önerilerden bir tanesini,
genel bir fikir vermesi açısından, büyük mantarların söz konusu
edildiği bu sitede, fazla detay olacağı için, bazı çıkartmalarla
birlikte aşağıda aktarıyoruz. Öneri 1983 yılında yapılmış olup bazı ufak
eklemelerle degiştirilmiştir.
Grup isimleri İsveçcedir. Türkiye'de
bu şekilde çalısmalar olmadığından Türkçe karşılıklar bulunmamaktadır.
Bir anlamda fikir versin diye, bizim tarafimizdan konulan Türkçe
karşılıklar, aynı zamanda bu konuda atılacak adımlar için bir öneri
niteliği de taşımaktadır. Bilinen karşılıklar (isimler) var ise
bildirilmesini bekliyoruz.
Not: Bilimsel sınıflandırmalarda kademeler
latince son eklerle belilenmektedir.
Örneğin: sınıf = ...cetes,
takım = ...ales, familya(aile) = ...aceae
olan tür gelir. Bir mantar
türü isimlendirilirken uluslararası kurala uyulmak zorunluğu vardır.
Kural ise şöyledir: İsim iki kelimeden oluşur. Birinci kelime cinsi
belirler ve, dünyanın her yanında bir örnekliği sağlamak amacıyla,
Latince olmak zorundadır. İkinci kelime ise türün özelliklerini
belirtir.
Familyalardan sonra cins gelmektedir. Bunun için ise
herhangibir ek verilmemiştir. Daha ileri gidilirse bölüm ve en alt
basamak Örneğin: Bizim acılı mantar adını verdiğimiz mantarın latince
(bilimsel) adı "Lactarius piperatus"dır. Burada Lactarius, cins adıdır
ve kırılgan saplı ve sütlü, lamelli mantarları tanımlamaktadır.
Piperatus ise türün özelliğini belirtmektedir, yani: biberli.
Grup
tanımlamasının ise herhangibir bilimsel karşılığı bulunmamaktadır.
Sadece şu veya bu şekilde ortak özellikleri olan bireyleri kapsayan bir
tanımlamadır. Bu nedenle grup, bazan bir tek cinsi kapsadığı gibi,
örneğin: RISKOR grubu = Lactarius cinsi, bir kaç cinsi de
kapsayabilmektedir, örneğin: SOPPAR grubu = Boletus cinsi + Sullius
cinsi + vb.

MANTARLAR ALEMİ

1. Bölüm MYXOMYCOTA
* Sınıf
MYXOMYCETES
(Düşük mantarlar -sümüksü mantarlar- takriben 500 tür)
Bölüm EUMYCOTA
2. (Aslında beş adet alt bölümü var)
(Yüksek
mantarlar ).
1. Alt Bölüm
2. DEUTEROMYCOTINA (Fungi imperfecti
-sporlarını cinsel yolla üretmiyorlar- Eşeysel üreme) Alt Bölüm
ASCOMYCOTINA
-28.000 tür-
* Sınıf ASCOMYCETES
(Spor keseli
mantarlar)
1. Grup MURKLOR (Beyin mantarları)
2. Grup SKÅLSVAMPAR
(Kase mantarları)
3. Grup TRYFFLAR (Yer mantarları)
3. Alt Bölüm
BASIDIOMYCOTINA
-16.000 tür-
* Sınıf GASTEROMYCETES (Karınlı
mantarlar)
o Alt sınıf GASTEROMYCETIDAE
-takriben 1000 tür-
1.
Grup STINKSVAMPAR (Kötü kokulu mantarlar)
2. Grup BRÖDKORGSVAMPAR
(Sepet mantarları)
3. Grup ROTTRYFFLAR
4. Grup RÖKSVAMPAR (Duman
mantarları)
5. Grup ÄGGSVAMPAR (Yumurta mantarları)
* Sınıf
HYMENOMYCETES
o Alt sınıf HOLOBASIDIOMYCETES
(Tek hücreliler)
1.
Takım BOLETALES
1. Grup RÖRSOPPAR (Boru altlı mantarlar - süngerli
mantarlar)
2. Grup PLUGGSKIVLINGAR (Tapa mantarları - lamellileri-)
3.
Grup SLEMSKIVLINGAR (Sümüksü lamelliler)
2. Takım RUSSULALES
1.
Grup KREMLOR (Gevrek lamelliler)
2. Grup RISKOR (Sulu -sütlü-
lamelliler)
3. Takım TRICHOLOMATALES
1. Grup VAXINGAR (Balmumu
lamelliler)
2. Grup MUSSLINGAR (Midye tipli lamelliler)
3. Grup
TRATTSKIVLINGAR (Konik lamelliler)
4. Grup HONUNGSSKIVLINGAR (Bal
lamellileri)
5. Grup MUSSERONER
6. Grup NAGELSKIVLINGAR (Tırnak
lamellileri)
7. Grup HÄTTOR (Şapkalar)
4. Takım PLUTEALES
1.
Grup MJ**SKIVLINGAR (Un lamellileri)
2. Grup RÖDLINGAR (Al mantarlar -
Kırmızımsılar)
5. Takım CORTINARIALES
1. Grup SPINDELSKIVLINGAR
(Örümcek lamellileri)
2. Grup TRÅDINGAR (İpliksi lamelliler - iplikli
şapkalılar)
3. Grup TOFSSKIVLINGAR (Püsküllü lamelliler)
6. Takım
AGARICALES
1. Grup SPRÖDINGAR ( Gevrek lamelliler)
2. Grup
BLÄCKSVAMPAR (Mürekkep mantarları)
3. Grup CHAMPINJONER
4. Grup
FJÄLLSKIVLINGAR (Pullu lamelliler)
5. Grup PARASOLSKIVLINGAR (Şemsiye
lamellileri)
6. Grup KAMSKIVLINGAR (Tarak lamellileri)
7. Grup
FLUGSVAMPAR (Kase dipli mantarlar - yakalı mantarlar)
7. Takım
APHYLLOPHORALES (Bon'a göre)
1. Grup KANTARELLER
2. Grup
FINGERSVAMPAR (Parmak mantarları)
3. Grup BLOMKÅLSVAMP (Karnıbahar
mantarı)
4. Grup SKINNSVAMPAR (Deri mantarları)
5. Grup VÅRTÖRA
6.
Grup TAGGSVAMPAR (Dikenli mantarlar)
7. Grup TICKOR (Odunsu
mantarlar - ağaç mantarları)
8. Grup OXTUNGSVAMP (Öküz dili)
o Alt
sınıf PHRAGMABASIDIOMYCETES (Jelatinimsi mantarlar -Çok hücreliler)
1.
Aile DACRYMYCETACEAE -sarı boynuz-
2. Aile TREMELLACEAE
3. Aile
AURICULARIACEAE -kulak-