Germiyanoğülları Beyliği

Germiyanoğülları Beyliği


Germiyan
kelimesi, eskiden Türk kavminden olan boylar­dan birine verilen
isimken, daha sonra bir aileye isim olmuş bu aile kurduğu beyliğe bu adı
vermiştir. Kesin bilgiler olma­makla beraber Anadolu'da ilk defa
Malatya civarında görü­len, Germiyan Türkmenlerinin, Harezm hükümdarı
Celâied-din Mengüberti İle gelen daha sonrada Selçukîlerin hizmetine
girenler olduğu tahmini ağır basmaktadır. Selçuknâme'den alman bilgiye
göre; 13. asır ortalarına yâni, 1250'lerde 2. Gı-yaseddin Keyhüsrev
döneminde çıkan, Baba İshak isyanında Muzaferüddin Alişirin bunlara
karşı çıkarak mağlubiyeti tattı­ğıdır.

Selçukiye komutanlarından
Kerimüddin Alişirin yukarıda adı geçen Muzafferüddin'in oğludur.
Germiyan oğuila-rıl276'dan önce Kütahya ve havalisinde görülmektedir.
676/1277'deki Cimri hâdisesinde, Germiyanoğulları isyancı Cimri'yi
tutmuş ve 3. Gıyasettin Keyhüsrev'e teslim etmişler­dir. 1283'de
Giyasettin Mesud, Germiyanlılan katledilen Key-hüsrevin taraftan
zannettiğinden bunları rahat bırakmamıştır.

Ladik, şimdi ki
Denizli bölgesi, Selçukiler ve Germiyanlıiar arasında bir mücadele alanı
olmuştur. CJmulurki; Kerimüddin Alişir, 699/1299'da 3. Alaüddin
Keykubat zamanında Anka­ra'da Selçuk Emiri olarak gördüğümüz Yakup bin
Alişir'in babasıdır. Bu emirin mıntıkasının Yakup İli denildiği gibi
Kır­şehir'de bu hududlar dahilindedir. Germiyan Beyliği kurucu­su bu
Yakup Bey olmalı ve İlhanlılar hâkimiyetini diğer Ana­dolu Beyliklerinin
tanıdığı gibi kabullenerek senelik vergisini de muntazaman ödemiştir.

Yakup
bin Alişir; Karamanoğul'larınin peşinden Anado­lu'daki en kuvvetli
beylikdi. Talimli ve mükemmel askeri olduğundan yanıbaşındaki beylikler
kendisinden çekinirlerdi. "Câmi-i Düvel" adlı eser, başşehirleri olan
Kütahya'dan baş­ka Tavşanlı, Gediz, Eğrigöz (Emed), Simav, Eşme, Kula,
Sir­ke ve Selendi, Güre, Banaz ile İşıklı, Baklan, Honaz, Dazkırı,
Geyikler, Şeyhler, Denizli, Gököyük, Çarşanba ve diğer bel­deler
germiyan Beyliğine tâbi idi. Yakup bin Alişir; şimdiki Denizli ilinin
Buldan ilçesinin doğu cihetinde ve şimdi yenice köyü yakınında bir
harabe olarak mevcud olan o dönemki adı Tripolis olan bölgeyi ele
geçirmiş, Filadelfiya (simdik Alaşehir)'i muhasara etmiştir. Bizans
İmparatoru, Katalanh-ları yardıma çağırmış Yakup Bey'i yenmİşlersede
Yakup Bey, Filedelfiya'yı sıkıştırmaya devam etmiş, bunlarda haraca razı
gelerek, elinden kurtulma yoluna gitmişlerdir. Kumandaniarından
Aydınoğlu Mehmed Bey'i batı Anadolu istikametine sevk eden Yakup Bey;
Birgi ve Ayasuluğ (Selçuk)'u eline ge­çiren Aydınoğlunun müstakil bir
beylik kurduğu haberini, da­ha sonra alacaktı.

Bu sıralarda yâni
1314'lerde İlhanlıların beylerbeyi olan Emir Çoban, itaatlerini
yeniletmek için Anadoluya gelip biat alan Emir Çoban'a bağlılığını Yakup
Beyde bildirenler arasın­dadır. Yine bu dönemde Hz. Mevlâna torunu,
Sultan Veled Çelebi oğlu, CJiu Arif Çelebi, Yakup Beyi Denizli
taraflarında bulmuş hayli vakit görüşmüşlerdir. İlhaniler; Anadolu
Beylik­lerini ortadan kaldırma işlemine Demirtaş adlı gene! valisiyle
başlamıştı.

Eşrefoğullanyla, Hamidogulları beldelerini zapt
hükümdar­larını ise öldürmüştü. Ordan kendisi Denizli üzerine yürür­ken,
emrindeki Eredna adlı komutanı Afyonkarahisar'a (Ka-rahisar-ı sahip)
gönderip, zapt etmek istedi. Bu sırada İlhan oian Ebu Said tarafından
Demirtaş'ın kardeşi öldürtüldüğün-den, Anadolu gene! valisi gerisin geri
döner, tasavvuru yarım kalmıştır. Yakup Bey'in ölümü kesin olarak
bilinmemekle beraber, 707/1307'lerde basılmış parada adı Han-ı Germiyan
olarak geçtiği göz önüne alınırsa bu târihden sonra öldüğü
düşünülmelidir. Bunun torunlarından Adil Şah Çelebi; Kara-manoğlu'nun 1.
Murad'ın kızını almasından, kendi hudutları acısından rahatsızlanarak,
istikbal vaad eden Osmanlıya kendisininde akrabalığını temin için
kızını, Yıldırım Bayezid'e gelin olarak namzet etmiş ve çeyiz olarak da,
Kütahya, Tav­şanlı, Emed ve Simav'la Gediz'in verileceğini deklâra
etmiş-tir. Bu düğün gerçekleşmiştir. Süleyman Adil Şah, Kula bel­desine
çekilmiştir. 790/1388'de burada vefat etmiş Gürhane medresesine
defnolunmuştur.

Şah Çelebi'nin vefatı sonrasında yerine 2. Yakup
Çelebi geçti. Bir yıl sonra Kosova sahrasında şehid düşen Muradı
Hüdavendigârın ardından Yıldırım Bayezİd Osmanlı tahtına geçti. Yakup
Çelebi; babasının kızkardeşinin çeyizi olan top­rakları geri almaya
başlayınca, Rumeli topraklarındaki işleri­ni rayına sokan Yıldırım,
adına lâyık hızla 1390'da Anadolu yakasına geçmek suretiyle kendisini
karşılamaya gelen Ya­kup Çelebi ile vezirini tevkif edip, Rumeli
cihetindekİ İpsala kalesine haps etdi ve Germiyan Beyliğini Osmanlı
idaresine bağladığında takvimin 1390 yılını gösterdiğini görüyoruz.
Ya­kup Çelebi; bir yolunu bulup, İpsala kalesinden kaçtı ve ka­pağı
Şam'a atdı. Orada bulunan Timur'un temsilcisi Demir-han'a kendi durumunu
anlatdı ve Ankara savaşı neticesi so­nuna kadar bunların yanından
ayrılmazken, beklemenin fa-idesini gördü.

Çünkü, Timurlenk
Anadolu beyliklerinin sahihlerine iade ettiğini Germiyanoğlu Yakup
Bey'ede yaptı. Yakup Bey, Os­manlı şehzadelerinin taht kavgaları
esnasında, Çelebi Meh-med'in tarafını tutarak doğru bir iş yaparken,
Karamanoğlu bu tutumu yüzünden Germiyanoğlu topraklarına tecavüzler­de
bulunmuştur. Mehmed Çelebi zafere erdikten sonra Yakup Bey
rahatlamıştır. Daha sonrada erkek evlâdı olmamasından mütevellit,
beyliğini Sultan 2. Murad'a vasiyet etmiştir. 832/1429'da vefat eden
Yakup Bey; Kütahya'da Gökşadır-van denilen mescid'in mihrab önünde
hanımının yanına gö­mülmüş ve vasiyet yerine getirilmiş, Germiyanoğlu
Beyliği târihe karışmıştır.



Germiyanoğülları Çizelgesi


Alişir
- Muzafferüddin - Kerimüddin Alişir - 1. Yakup Bey -Mehmed
Bey(Çağşadan)- Süleyman Şah(Şah Çelebi) 2. Ya­kup Bey Kızı Yıldırım
Bayezid zevcesi - Musa Çelebi