Vietnam Tarihi

Vietnam
M.Ö. 3. yüzyılda Viet kabileleri, Çin´in Kanton şehrinden
Orta Vietnam´a kadar uzanan Nam Viet Devletini kurdular. M.Ö. 111´de Nam
Viet Devleti yıkılınca, Vietler Çin hakimiyeti altına girdiler. Uzun
bir savaştan sonra Çinlileri Kızıl Nehir Vadisinden çıkaran Vietnamlılar
M.S. 939´da bağımsızlıklarını kazandılar. Vietnam 15. asır başlarında
Çin tarafından tekrar alındı ise de, kısa bir süre sonra 1427´de tekrar
bağımsızlığına kavuştu. 1887´de Tonkin ve Annam´la birlikte Kamboçya ve
Laos, Çinhindi Birliği içinde teşkilatlandı. Yönetim bir Fransız Genel
Valisine verildi.

Fransa´nın ülkeyi ekonomik yönden sömürmesi ve
siyasi baskısı, Fransız yönetimine karşı kuvvetli bir milli direniş
hareketine sebep oldu. 1930 ve 1945 yılları arasında Fransa´ya karşı
hareketlerde komünistler en kuvvetli grup olarak ortaya çıktılar. Bunlar
1941´de Vietnam Bağımsızlık Cemiyetini (Vietminh) kurarak komünist
olmayan birçok grupları da kendilerine çektiler.

İkinci Dünya
Savaşında Vietnam´ı işgal eden Japonya 1945´te teslim olunca, Vietminh
birlikleri Hanoi´de iktidarı ele geçirdiler. Liderleri Ho Chi Minh
Vietnam´ın bağımsızlığını ilan etti. Fransa güneyde milli ihtilali
bastırmayı başardı. Fakat kuzeyde sömürge rejimini yeniden kurmak
istemesi, Çinhindi Savaşlarının patlak vermesine sebep oldu. 1946´dan
1954´e kadar devam eden savaş, Fransa Dienbienphu Muharebesinde bozguna
uğrayınca son buldu.

21 Temmuz 1954´te Cenevre Antlaşması
imzalandı. Bu antlaşma kararlarına göre geçici olarak ülke, kuzeyde
komünist kontrolündeki Demokratik VietnamCumhuriyeti, güneyde Vietnam
Cumhuriyeti olmak üzere iki ayrı devlete bölündü. Bölünme hattı 17.
paraleldi. Bu bölünme hattı 1956´da yapılacak olan genel seçimlerle
kaldırılacaktı. Fakat genel seçimler yapılmadı. Bunun üzerine Kuzey
Vietnam, Güney Vietnam hükümet başkanı Diem´i düşürmeyi hedef alan bir
terör kampanyası başlattı.

1960´ta Diem ve Vietcong olarak
bilinen komünist gerillalar arasındaki mücadele şiddetli bir iç savaşa
dönüştü. Güney Vietnam ABD tarafından, Vietcong ise Kuzey Vietnam
tarafından destekleniyordu. Diem komünistlerle baş edemeyince, 1963´te
subaylar bir darbe yaparak hükümeti devirdi. Diem´in düşüşü birbirini
takip eden birçok askeri darbeleri peşinden getirdi. Siyasi bir
istikrarsızlık dönemi başladı.

Vietcong ve Kuzey Vietnam
birlikleri baskısı altındaki Güney Vietnam´ın çöküşünü ancak ABD
müdahalesi engelledi. Amerikan yardımıyla Güney Vietnam ordusunun
kuvveti üç kat arttı. 1964´te ABD, komünist kuvvetlerin artan
taarruzlarına cevap olarak Kuzey Vietnam´ı bombalamaya başladı. Nisan
1969´da 543.000´e ulaşan Vietnam´daki Amerikan kuvvetleri Başkan
Nixon´un emriyle Temmuz 1969´dan itibaren yavaş yavaş çekilerek
azaltılmaya başlandı. 27 Ocak 1973´te Paris´te ABD, Kuzey ve Güney
Vietnam ve Vietcong arasında bir ateşkes antlaşması imzalandı. Fakat bu
anlaşma kararlarına hiç uyulmadı.

1974´te Güney Vietnam´a
Amerikan yardımı, ABD kongresi tarafından durduruldu. Çinhindi´nin her
tarafında iki yıl boyunca çetin muharebeler devam etti. Kuzey Vietnam
1975´in ilk aylarında merkezi Vietnam´da kalan son Güney Vietnam
kuvvetlerine taarruza başladı. Güney Vietnam´ın geri çekilme harekatı
bozguna dönüştü. Saygon rejimi 30 Nisan´da teslim oldu. Geçici bir
ihtilal hükümeti, kontrolü ele geçirdi ve komünizmi yerleştirmek için
adımlar atıldı. Bütün işyerleri ve çiftlikler devletleştirildi.

165.000´i
ABD´ye olmak üzere binlerce Vietnamlı diğer ülkelere iltica etti.
Ülkenin iki tarafının Millet Meclisleri toplanarak 2 Temmuz 1976´da
Vietnam tekrar birleştirildi. Kuzey Vietnam´ın başşehri, bayrağı, marşı,
amblemi ve parası ülkede geçerli oldu. Hemen hemen yüksek hükümet
kademelerinin hepsine eski Kuzey Vietnam hükümetinin görevlileri
getirildi. Vietnam İç Savaşı bütün Vietnam´ın Rus peyki olmasıyla
neticelendi. Güney Vietnam´daki ABD üsleri Rus üsleri oldu.

Sivillere
karşı saldırı ve zulüm devam ederken 1977-1980´de Kamboçya ile şiddetli
bir savaş patlak verdi. Vietnamlı azınlıkların deniz yolu ile veya
karadan Kamboçya üzerinden artan kaçış hareketleri üzerine, 1983´te
Vietnam, Kamboçya´daki mülteci kamplarına taarruzda bulundu. 140.000 Çin
asıllı Vietnam´ı terk edince Çin ile münasebetler bozuldu ve Çin
ekonomik yardımı kesti. Çin, Vietnam´ın dört sınır eyaletine taarruz
etti. Birçok ekonomik hedefleri tahrip etti.

Vietnam, Çin
saldırılarını püskürtmekle birlikte büyük ekonomik kayıplara uğradı.
Parti genel sekreteri olan ve ülke yönetiminde ağırlığını koruyan Le
Duan´ın ölümü üzerine, Vietnam´ın siyasetinde değişiklikler oldu. 1989
sonlarında Vietnam birlikleri Kamboçya´dan çekilmeye başladı. Buna bağlı
olarak ABD ile ilişkilerin normale dönmesi gündeme geldi.

Nisan
1992´de Milli Meclis 1980´den beri yürürlükte olan anayasanın yerine
yeni bir anayasa kabul etti. Yeni anayasayla devlet konseyi ve Bakanlar
Kurulu kaldırıldı. Devlet Konseyi başkanından daha fazla yetkilere sahip
Cumhurbaşkanlığı makamı kuruldu. Sandalye sayısı 496´dan 295´e
indirilen meclis için Temmuz 1992´de seçimler yapıldı. Yeni meclis eski
savunma bakanı Le Duc Anh´ı cumhurbaşkanlığına seçti. Ekonomi 1992´de
hızlı bir gelişme gösterdi. Aynı sene Rusya burada bulunan üslerdeki
gemilerini ve askeri danışmanlarının hepsini geri çekti. Amerika ve
yakın komşuları ile diplomatik ilişkileri yeniden başladı.