Özdeyişler

Özdeyiş (Vecize): Bir düşünceyi en kısa, en özlü biçimde anlatan
bir veya birkaç cümleden oluşan bilgece söz.eş.Özdeyiş, özsöz, özlü
söz; eski dilde cümle-i hikemiye, kelam-ı kibar.


Atasözlerinden farkı, söyleyeninin ya da yazanın bilinmesidir.
Vecizeler,bağımsız bir eser halinde yazılabildikleri gibi, bir yazarın
eserlerinde dağınık olarak da bulunabilir. Vecizeler de tıpkı atasözleri
gibi yaşanan olaylardan, gözlemlerden ve deneyimlerden çıkarılan
sonuçlara, derslere dayanır.

Eskiden "cümle-i hikemiye" ve
"kelam-ı kibar" adı altında toplanmış olanları vardır. Tanzimat'tan
sonraki Türk edebiyatında doğrudan doğruya vezize türünde yazan ilk
sanatçı Cenap Şahabettin'dir. Veciz sözleri "Tiryaki Sözleri" adı
altında bir kitapta biraraya getirmiştir.

-A-

Adalet
evrenin ruhudur. ÖMER HAYYAM

Adalet,insan topluluğunun kutsî
bağıdır. P.D. GUOZIT

Affetmek ve unutmak,iyi insanların
intikamıdır. SCHİLLER

Ağzında bal olan arının, kuyruğunda iğnesi
vardır. JOHN LYLY

Aile hayatının güzelliği gibi hiç bir şey
yoktur. OSCAR WILDE

Akıl yaşta değil baştadır. Doğru bir söz
fakat aklı da başa yaş getirir. C. SAHABETTİN

Akıllı adam hem
kitapları ,hem de doğrudan doğruya hayatı okur. LIN YUTANG

Akıllı
olmak da bir şey değil,mühim olan o aklı yerinde kullanmaktır.
DESCARTES

Aklın üç ilkesi , iyi düşünmek , iyi söylemek , iyi
yapmaktır. DEMOKRİT

Aklın ve ilmin üç büyük düşmanı vardır:
Kötülük, bilgisizlik ve tembellik. HAECKEL

Alışkanlıklar
bırakılmazlarsa , zamanla ihtiyaç haline gelirler. ST. AGUSTİNE

Alışkanlıkların
zincirleri,önce duyulmayacak kadar hafif,sonra kırılamayacak kadar
güçlü olurlar. BENJAMIN DIZRAELI

Allah, dolu ellere değil, temiz
ellere bakar. P.SYRUS

Ana ailenin güneşidir. Bir ailede o olmazsa
orada büyüyen çocuklar gölgede kalmış meyveler gibi olgunlaşmazlar.
PESTALOZZI

Arkadaşını yalnızken ikaz et,başkalarının yanında öv.
PUBLIUS CYRUS

Arkanı güneşe çevirme,gölgen önüne düşer. TAGORE

Aşılmasına
imkan olmayan hiçbir duvar yoktur. ÇEHOV

Aşk, dört nala giden at
gibidir, ne dizginden anlar, ne söz dinler. KONFÜÇYÜS

Aşk,
duyguların şiiridir. BALZAC

Aşk, dünyanın en tatlı mutluluğu ile
en derin acısından yaratılmıştır. BAILEY

Aşkın gelişi, aklın
gidişidir. ANTONINE BERT

Aşk, güzelliğin aracılığıyla çoğalma
arzusudur. SOKRATES

Aşk, öyle engin bir denizdir ki, ne
başlangıcı ne de sonu vardır. MEVLANA

Ayakta ölmek, diz üstü
yaşamaktan iyidir. ROOSEVELT
-B-

Bana iyi analar veriniz, size
iyi vatandaşlar vereyim. N. BONAPARTE

Bana ya hürriyet verin, ya
da ölüm. PATRICK HENGY

Başarı , cesaretin çocuğudur. BENJAMİN
DİSRAELİ

Başkalarının hürriyetlerini tanımayanlar,hürriyete layık
değildir. ABRAHAM LINCOLN

Ben bilmediğimi bildiğim için , öteki
insanlardan akıllıyım. SOKRATES

Bencil insan , tek başına kalmış
meyvesiz bir ağaç gibi kurur gider. TURGENYEV

Bencillik dostluğun
zehiridir. BALZAC

Beni isterseniz dövün,ama bırakın istediğim
gibi güleyim. MOLI'ERE

Beşikten mezara kadar bilim öğrenin. HZ.
MUHAMMED

Bilgili olduğumuz oranda özgür oluruz. SOKRATES

Bilginlerle
beraber düşünmeli,halkla birlikte hareket etmelidir. BERKLEY

Bilim
ve sanat bütün dünyanın malıdır, milletlerin sınırlarını tanımaz.
GOETHE

Bilimsiz şiir, temelsiz duvara benzer. FUZULI

Bir
adamın şöhreti gölgesine benzer,yükseldikçe büyür, düştükçe küçülür.
ALLEGRAND

Bir düşünce bir ateşten daha çok ileriyi ısıtabilir.
LONG FELLOW

Bir gencin hata yapmasını önlersen,onun kararlarını
da kendi kendine vermesini önlemiş olursun. JOHN ERSKIN

Bir
insanda kibir, hırs ve şehvet söz söylerken soğan kokar. MEVLANA

Bir
insanın gerçek zenginliği , onun bu dünyada yaptığı iyiliklerdir. HZ.
MUHAMMED

Bir insanın tek başına mutlu olması , utanılacak bir
şeydir. ALBERT CAMUS

Bir iş yapmak için neden yarını bekliyorsun.
Bugün de dünün bir yarını değil midir. ÖMER HAYYAM

Bir kişiye
yapılmış haksızlık , bütün topluma yöneltilmiş bir tehdittir.
MONTESQUİEU

Bir mermer parçası için heykeltıraş ne ise,ruh içinde
eğitim olur. CERVANTES

Bir okul açan , bir hapishane kapatır.
VİCTOR HUGO

Bir paranın nereden geldiğini görmek istiyorsan,
nereye gittiğine bak. EBU HANİFE

Bir şeyi bildiğin zaman , onu
bildiğini göstermeye çalış.Bir şeyi bilmiyorsan , onu bilmediğini kabul
et.İşte bu bilgidir. KONFÜÇYÜS

Bir ulusun büyüklüğü , nüfusun
çokluğu ile değil , akıllı ve erdemli kişilerin sayısıyla ölçülür.
VİCTOR HUGO

Bir ülkenin geleceği o ülke insanlarının göreceği eğitime bağlıdır.
ALBERT EINSTEIN

Bizce aklı başında adam yalnız bizim gibi
düşünendir. LA ROEHEFOUCOULD

Bu dünyaya istediğimiz gibi
gelmedik,bu dünyadan istediğimiz gibi gidemeyiz. ÖMER HAYYAM

Bütün
donanımıyla askere değil de elinde alfabesiyle öğretmene güvenirim.
BROUGHAM

Bilginin efendisi olmak için çalışmanın uşağı olmak
şarttır. (Balzac)

Bir milletin büyüklüğü, nüfusunun çokluğu ile
değil, akıllı ve fazilet sahibi adamlarının sayısı ile belli olur.
(Victor Hugo)
-C-

Cahil kimsenin yanında kitap gibi sessiz ol.
MEVLANA

Camdan evde oturanlar başkalarına taş atmamalıdırlar. G.
NERBERT

Cennet anaların ayakları altındadır. HZ. MUHAMMED

Cesaret
cennete , korku ölüme sürükler. SENECA

Cesaret insanı
zafere,korkaklık ölüme götürür. SENECA

Cesareti olmayan adamın
başarısı olmaz. PULDIUS CYRUS

Cesaretle dolu bir insan, inançla
dolu bir insandır. CİCERO

Cibilliyetsize ilim öğretmek,eşkıyanın
eline kılıç vermektir. MEVLANA
-Ç-

Çalışma , doğanın anasıdır ;
mutlak bir dinlenme ölüm demektir. PASCAL

Çiçek koku vermek,ateş
ısıtmak,kadında mes'ud etmek için yaratılmıştır. G.GARDONY

Çocuğa
küçük şeylerden zevk almasını öğreten,ona büyük bir servet bırakmış
olur. ETIENNE GILSON

Çocuklara,babalarının yeteneklerine göre
değil,kendi yeteneklerine göre meslek bulmak gerekir. PLATON

Çocuklarınıza
dilini tutmasını öğretin. Konuşmasını nasıl olsa öğrenecektir. FRANKLİN
-D-

Dedikodu,basit
ruhlu insanların eğlencesidir. JORNEİLLE

Dehanın ilk ve en büyük
şartı hakikati sevmektir. GEOTHE

Deney, aklın babası , belleğin
anasıdır. THOMAS FULLER

Dil , bir ulusun aynasıdır. Bu aynaya
baktığımız zaman , orada kendimizin gerçek yankısını görürüz. SCHİLLER

Doğru
düşündüğüne inanan yanlış fikirlerle savaşmak zorunda kalır. MEHMET
KAPLAN

Doğruluk , insanın kalbinin en gerçek anlatımıdır.
KONFÜÇYÜS

Duvarda bir gedik açmaya bir taşın eskimesi yeter. A.
NİHAT ASYA

Dünya değirmen taşına benzer,her saat nice kalpler
öğütür. SEYH SADİ

Dünyada her şeye değer biçmek mümkündür, fakat
öğretmenin eserine asla değer biçilemez. SOKRAT

Düşüncesiz
öğrenme , boşuna giden bir çabadır. KONFÜÇYÜS

Düşünmeden
konuşmak, nişan almadan ateş etmeye benzer. R. DİGEST

Düşünmediğim
zaman, yaşamadığım zamandır. REMBRANTD

Düşünmek ve söylemek
kolay,fakat yaşamak,hele basarı ile sonuçlandırmak çok zordur. ZİYA
GÖKALP

Düzyazı yürümeye, şiir ise dansa benzetilebilir. Yürümenin
kendisi dışında bir amacı vardır. Dansın amacı ise, kendisidir. VALERY
-E-

Eğitim
öğrencilere saygıyla başlar. EMERSON

Eğri cetvelden doğru çizgi
çıkmaz. HZ.ALİ

En büyük acı, acıtmaz olmuş zincirlerin acısıdır;
köleliği kabul etmenin, başkaldırmaktan vazgeçmenin acıdır. A. NİHAT
ASYA

En büyük cezaevi, cahil bir insanın kafasının içidir.
MONTAİGNE

En kudretli insan,kendisine hakim olandır. SENECA

En
sürekli aşk, karşılıklı olmayan aşktır. SOMERST MAUGAM

En
tehlike insanlar yarı deliler ve yarım akıllılardır. GOETHE

En
verimli yağmur alın teridir. C. SAHABETTİN

Erdem , iyiyi elde
etme gücüdür. EFLATUN

Erkekler, kadınların ilk aşkı, kadınlar da erkeklerin son aşkı olmak
isterler. OSCAR WILDE

Eskimiş fikirler paslanmış çivilere benzer,
söküp atmak çok güçtür. C. ŞAHABETTİN

Evlilikte başarı, yalnız
aranan kişiyi bulmakta değil, aynı zamanda aranan kişi olmaktadır.
FOSTER WOOD
-F-

Felaket, dost sayısını sıfıra indirir. W.
SHAKESPEARE

Felaket içinde karar verebilmek yarı kurtuluştur.
PASTALOZZI

Felaketlerin üstünde dimdik oturan insan soylu ve
cesurdur. NAPOLCON

Fenalıkların ilki ve en büyüğü,haksızlıkların
cezasız kalmasıdır. EFLATUN
-G-

Geç kalan teselli,idam dan
sonraki affa benzer. SHAKESPARE

Geçmişi hatırlayamayanlar,onu bir
kere daha yaşamak zorunda kalırlar. G.SANTAYANA

Gençken bilgi
ağacını dikmezsek ,ihtiyarlığımızda gölgesinde barınacak ağacımız
olmayacaktır. CHESTERFİELD

Gençler! Muhakkak evlenin. Eşiniz iyi
çıkarsa mutlu, kötü çıkarsa benim gibi filozof olursunuz. SOKRAT

Gençliğe
üç öğüdüm vardır: ÇALIŞ, ÇALIŞ, ÇALIŞ. BİSMARK

Gençliğin parlak
lügatinde başarısızlık diye bir kelime yoktur. E. BULWER LYTTON

Gençlik,rüzgarların
savurduğu gül yapraklarının arkasından koşar. N.LENAU

Gerçeğin
dağlarına umutsuzlukla çıkılmaz. NİETZSCHE

Gerçek arkadaşlık
sıhhat gibidir,değeri ancak o yok olduktan sonra anlaşılır. GOLTI

Gerçek
bilgi ; yaparak , denenerek öğrenilen bilgidir. DESCARTES

Gerçek
bir arkadaş , iki gövdede yaşayan bir ruhtur. ARİSTO

Gülmek bir
güneştir.İnsanın yüzünden hüzün ve keder kışını defeder. VİCTOR HUGO

Gündüz
kandilini hazırlamayan , gece karanlığa razı demektir. CENAP ŞAHABETTİN

Güzel
bedenler için zevk,güzel ruhlar içinde ıstırap gerektir. OSCAR WILDE

Güzel
bir kıyafet iyi bir tavsiye mektubudur. C. ŞAHABETTİN

Güzel
düşün , iyi hisset , aldanma; ne varsa doğrudadır ; doğruluk şaşar
sanma. T. FİKRET

Güzel sanatlar, insanın kafasının, kalbinin
birlikte çalıştığı şeylerdir. BACON

Güzellik,çoğu zaman kusurları
gizleyen bir örtüdür. BALZAC

Güzellik müthiş bir
kudret,gülümseme ise onun kılıcıdır. CHARLES REACK

Güzellik ile
akıl nâdiren birarada bulunurlar. (Perronius)

Güzellik müthiş bir
kudret, gülümseme ile onun kılıncıdır. (C.Reade)
-H-

Hafızasız
baş,bekçisiz kaleye benzer. NAPOLEON

Hak beklediğin bir yola
yalnızda olsan gideceksin. TEVFİK FİKRET

Haset, insanların
duyguları içinde en can sıkıcı ve devamlı olanıdır. BACON

Hata
yapmaktan korkan insan , hiçbir şey yapamaz. LİNCOLN

Hayat
Tanrının bize sunduğu bir armağandır; onu değerlendirme biçimimiz ise
bizim yaratıcıya sunduğumuz armağandır. LEO BUSCAGLİE

Hayat yaşla
değil, yaşamakla anlaşılır. ANDRE-GIDE

Hedefi olmayan gemiye
hiçbir rüzgar yardım etmez. MONTAİGNE

Hepimiz kahkahalarımızı göz
yaşlarımızla ödüyoruz. PEYAMİ SAFA

Her büyük sanatçı, sanata
kendi damgasını vurur. VICTOR HUGO

Herkes insanlığı değiştirmeyi
düşünür ama hiç kimse önce kendini değiştirmeyi düşünmez. TOLSTOY

Her
şeyin başlangıcı küçüktür. CİCERO

Hiç kimse başarı merdivenine
elleri cebinde tırmanmamıştır. J. KETH MOORHEAD

Hiçbir miras
doğruluk kadar zengin değildir. SHAKESPEARE

Hiçbir şey, ele
geçince hayalde olduğu kadar güzel kalmaz. N.RICHARD NASH

Hiçbir
insan,kollarında bir çocuk tutan anne kadar çekici ve birkaç çocuk
arasındaki bir anne kadar saygıya layık değildir. GOETHE
-İ-

İki
günü eşit olan ziyandadır. HZ. MUHAMMED

İlim öyle bir şeydir ki
sen ona tüm gücünü vermedikçe o sana yarısını bile vermez. EBU YUSUF

İlimle
geçen bir gece,ibadetle geçen bin geceden hayırlıdır. HZ. MUHAMMED

İnsan
; düşünmek , sevmek , inanmak için dünyaya gelmiştir. J.J. ROUSSEAU

İnsan
eğitimle doğmaz,ama eğitimle yasar. CERVANTES

İnsan , gülmediği
günü , yaşadım diye hayat defterine kaydetmemelidir. SOKRATES

İnsan,hayatının
dörtte üçünü yapamayacağı şeylerle geçirir. DIDEROT

İnsan hür
olarak yaratılmış,zincire vurulmuş olarak bile doğsa,yine hürdür.
SCHILLER

İnsan ne kadar çok okursa o kadar çok yükselebileceğini
bilmelidir. O.J. BANGS

İnsan zaman öldürmek için değil ; faydalı
hoş bir an geçirmek için okumalıdır. OLİVER GOİTMİDH

İnsanın
dostu yoktur,saadetin dostu vardır. NAPOLEON

İnsanın kendini feth
etmesi zaferlerin en büyüğüdür. EFLATUN

İnsanlar birbirleri
içindir ; birbirlerine aittir. GOETHE

İnsanlar önce para kazanmak
için sağlıklarını,sonra da sağlıklarını kazanmak için paralarını
verirler. GOETHE

İs bizden iki fenalığı uzaklaştırır : can
sıkıntısı, kötülük. VOLTAİRE

İşin güç kısmı, adam olmak değil,
adam kalmaktır. ANDRE MAZERELLES

İyi olmak kolaydır,zor olan adil
olmaktır. V.HUGO

İyiliğe gücün yetmezse , kötülük etme. ARİSTO

İyiliği
yalnız iyiler anlar, kötülüğü herkes. CENAP ŞAHABETTİN

İnsan
gençliğinde öğrenir, ihtiyarlığında anlar. (Eschenbach)

İnsanın
en büyük düşmanı, bizzat kendisidir. (Çiçero)